Rize’de kritik seçim: CHP 46 yıl sonra milletvekili çıkarabilecek mi?
Ceren Bayar – Fatih Saygın
RİZE – “Rize lider şehir olduğu için politik olarak hassas ve nazik.” Bu sözler, Atilla Güner’in Milliyet Gazetesi’nde 1999 genel seçimlerinden kısa bir süre önce yazdığı Rize seçim izlenimi yazısından. O yıllarda Rize Başbakanı Mesut Yılmaz ve partisi Anavatan Partisi’nin (ANAP) etkisi kentte yoğun olarak hissediliyordu. 24 yıl sonra Rize hala bir başkanlık şehri ve hala hassas.
İKİ BAŞBAKAN VE BİR CUMHURBAŞKANI KURMUŞ ŞEHİR RİZE
90’lı yıllardan bu yana ülkeyi yöneten liderleri ortaya çıkaran Rize, Başbakan Mesut Yılmaz, Başbakan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın şehri. “İki başbakan, bir cumhurbaşkanı çıkardık” diyen Rizeliler, Mesut Yılmaz’ın ANAP’ı iktidardayken Mesut Yılmaz’a, bugün Erdoğan’a vefa borcunu ödediğini söylüyor.
RİZE İLE ERDOĞAN ARASINDAKİ İSTENMEYEN BAĞ
Şehrin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile arasında farklı bir bağ var. Bu bağ Rizelilerin hem sözlerine hem de duygularına yansır. Şehirdeki ve ülkedeki birçok sorunun farkında olarak; Yoksulluktan, işsizlikten, çay fiyatlarından ve hatta AK Partili milletvekillerinden şikayet eden Rizeliler, yaşadıkları onca soruna rağmen Erdoğan’dan övgüyle, sevgiyle, gururla bahsediyor. Öyle ki Rize’de birçok kişinin Erdoğan’dan bahsederken gözleri doluyor.
‘İŞSİZLİK, YOKSULLUK VAR AMA ERDOĞAN’A VERECEĞİZ’
Seçim, Rize halkının değerli bir gündemi. Öyle ki, ne zaman şehir merkezinde elimize bir mikrofon alıp seçimlerden, siyasetten, ekonomiden konuşmaya başlasak, onlarca insan etrafımızı sarıyor. Rizelilerin büyük çoğunluğu Erdoğan’ı destekleyen az sayıdaki Rizeli eski AK Parti ve CHP’lilerle karşı karşıya gelir ve tansiyon yükselir. Erdoğan’a gönülden bağlı olan Rize halkı, ‘değişim artık lazım’ sözünü duymaya bile tahammül edemiyor. Ancak bu cümleyi kuran Rizelilerin sayısı az değil. Bazı Rizeliler, “Evet, yoksulluk var, işsizlik var ama ne yapalım, Erdoğan’a vermek zorunda kalacağız. Başka bir seçenek yok” diyor.
‘Rize ERDOĞAN ŞEKİLLENDİRMİYOR’
Şehir merkezinde yaşayan Rizeliler, Erdoğan hemşerisi olmanın Rize’ye herhangi bir avantaj sağlamadığını söyleseler de, diğer şehirlerle birebir hatta daha fazla kasvet yaşadıklarını söyleseler de, “Rize” diyerek seçim tercihlerini dile getiriyorlar. Erdoğan’ı eğri yapmaz.” Cumhurbaşkanlığı yarışında Rize’nin tercihinde Recep Tayyip Erdoğan’ın bir kez daha öne geçmesi sürpriz olmayacak gibi görünüyor.
AK PARTİ SEÇMENİ: BU SENE BİRAZ ZOR OLACAĞIZ AMA 3-0 KAZANDIK
Seçimlerde Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturacağını ve AK Parti’nin 3 milletvekili çıkaracağını belirten Rizeli bir esnaf, “Türkiye’de her konuda atılım oldu. Bir miktar enflasyon var ama dünyanın her yerinde enflasyon var. Sabırlı olmalıyız. Erdoğan vatandaş için her şeyi yapmasını istemiyor mu? Hiçbir şeye ihtiyacı yok. 40 yıldır esnafım, böyle lider görmedim. Ufak tefek şikayetler var, biraz zorlanacağız ama Rize’de 3-0 kazanacağını düşünüyorum” diyor.
‘APO, KAVALA YAPAN KILIÇDAROĞLU’YA OY VERECEĞİM’
AK Parti’nin Recep Tayyip Erdoğan olduğu sürece 3 milletvekilini de alacağını belirten bir seçmen “Rize’de Tayyip Erdoğan’ı kimse satmaz” derken, bir başka AK Parti seçmeni konuşmasına “Çünkü Kavala’yı kaldıracak, çünkü APO’yu kaldıracak. Kılıçdaroğlu’na oy vereceğim” dedi. Bir başka AK Partili, “Başkan sana ne yaptı?” diye soruyor.
AK PARTİ 21 YILDIR MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİNDE 3’TE 3 OLDU
Rize, TBMM’ye üç milletvekili gönderir. AK Parti’nin 2022’de siyaset sahnesine girmesiyle birlikte şehirde ezici bir hakimiyete sahip. 2002’den bu yana yapılan tüm genel seçimlerde AK Parti, 2007’de bağımsız bir adayın aldığı bir milletvekilliği dışında üç milletvekilliğinin üçünü de kazandı.
CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİNDE VE YEREL SEÇİMLERDE TERCİHLER DEĞİŞMEDİ
Sadece milletvekili seçimlerinde değil, cumhurbaşkanlığı ve yerel seçimlerde de Rize halkı Erdoğan ve partisini tercih etti. 2018 Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan, Rizelilerin yüzde 76,9’unun oyunu aldı. 31 Mart 2019 Yerel Seçimlerini AK Parti yüzde 72,99 oyla ezici bir çoğunlukla kazandı.
ERDOĞAN BAKANLARI BAKANLAR YAPTI
Rize’nin lütfunun farkında olan Cumhurbaşkanı Erdoğan, aday belirlerken de hassas davranıyor. Kentin önceki dönem milletvekilleri iki eski bakan Hayati Yazıcı ve Osman Aşkın Bak ile Erdoğan’a yakın isimlerden Muhammet Avcı’ydı. Ama bakanların milletvekili olmasından Rize halkı memnun değil. Bazı Rizeliler, her iki ismin de kentle ilgili herhangi bir çalışmalarının olmadığını ve kenti ziyaret etmediklerini söylüyor.
‘3 MEP PARA VERMEZ RİZELİ ERDOĞAN KELEK YAPMAZ’
63 yaşında emekli olduğunu, 42 ve 38 yaşındaki çocukları ve torunlarına taban ücretle bakmak zorunda olduğunu anlatan Rizeli bir kişi, “15 yıldır başımız belaya girdi. Pandemiden bu yana 4 yıl. Rize’de kiralamak 500 liraydı. Şimdi 3-5 bin lira. 7500 lira emekli maaşı ile yaşasınlar. Kılıçdaroğlu, Erdoğan umurumda değil. Ama Rizeli hep Erdoğan’ı seçer, para etmez. Ama üç milletvekili beş kuruş etmez. Bu Rize bir fayda görmedi. Özellikle Hayati Yazıcı. Cumhurbaşkanlığı’nda Erdoğan’ı ama milletvekili pozisyonunda kimseyi istemiyorum” diyor.
14 Mayıs seçimleri için aday gösterilen adaylar şimdilik muhalefetle karşılaşmasa da Rize halkı için değerli olan adaylar değil, onların deyimiyle “Reis”tir. “Reis” 14 Mayıs seçimlerinde iki eski bakanı saf dışı bırakırken, Muhammet Avcı’yı bu kez en üst sıradan yeniden aday gösterdi. Diğer adaylar Rize’nin eski baro başkanlarından Harun Mertoğlu ile AK Parti eski il başkanı ve şehrin sevilen siyasetçisi Yılmaz Katmer’di.
AK PARTİ ADAYLARI ERDOĞAN’DAN GÜÇ ALDI
AK Partili siyasetçiler de Erdoğan’ın kentteki etkisinin farkında. Rize’de düzenlenen AK Parti Milletvekilleri aday tanıtım toplantısında konuşan AK Parti Rize Milletvekili ve Rize 1. sıra milletvekili adayı Muhammet Avcı, Erdoğan’a büyük özveriyle yaptığı konuşmada şunları söyledi: 22 yılda Türkiye’yi neredeyse tamamen yeniden inşa eden Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki Cumhur İttifakı. Türkiye’nin en büyük yatırımları AK Parti hükümetleri döneminde gerçekleşti. Açık bir uygulama üstünlüğümüz var. Rize milletvekilleri olarak geleceğimiz için mücadele etmeye devam edeceğiz.”
Muhammet AvcıMHP KENDİ ADAYLARINI AÇTI, ALÂ PARTİ CHP LİSTESİNDE
Cumhur İttifakı’nın ortaklarından Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) 81 ilde kendi adayını çıkarma kararı sonucunda Recep Bakırcı, Remzi Kutanoğlu ve Yunus Emre Öztürk MHP’nin Rize milletvekili adayı oldu. Bu durumun AK Parti’nin aleyhine olduğu ve oyların bölüneceği yorumları yapılırken, Millet İttifakı ittifak halinde seçime girme kararı aldı. Buna göre DÜZGÜN Partisi Rize’de seçim yarışına girmeyecek ancak CHP listesinde UYGUN Parti üyesi olacak. İttifak sinerjisinin CHP’nin ilk sıradaki adayı için faydalı olacağına inanılıyor.
CHP 46 YIL SONRA MEP SEÇEBİLİR Mİ?
46 yıldır kentte milletvekilliği elde edemeyen Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) hummalı bir şekilde çalışıyor ve bu sefer milletvekili için umut var.
2018 seçimlerinde Rize’den 41 bin 700 oy alan Millet İttifakı’nın milletvekili seçebilmesi için 50 bin oyu geçmesi gerekiyor. Rize’de Millet İttifakı’nın ortaklığı, Cumhur İttifakı’nda MHP ve AK Parti’nin ayrı adayları, artan yoksulluk ve işsizliğin AK Parti oylarına olası olumsuz etkisi ve 10 bine yakın yeni seçmenin alınması CHP’nin talihini artırdı. hesaba katmak. değerlendirmeler sıklıkla yapılmaktadır. CHP’nin 46 yıl sonra Rize’ye milletvekili atamaya çok yaklaştığını sadece CHP’liler değil AK Partililer de dile getiriyor.
Rizeli bir seçmen, önceki yıllarda AK Parti’ye oy verdiğini belirterek, “Artık AK Parti’ye oy vermeyeceğim. İnsanları birbirine düşürdüler. AK Parti mensubu değilseniz FETÖ mensubusunuz, PKK mensubusunuz. Türkiye’nin yüzde 50’si PKK üyesi mi? AK Partili değilseniz konuşamazsınız. Soylu geçen sene burada AK Parti’yi eleştirdiğim için beni yataktan kaldırmıştı. ‘Ekonominin tüpü patladı’ dedim. Adalet sistemi çöktü. ‘AK Parti’ye oy veren cennete gider’ diyerek dini ayaklar altına aldılar. Rize’ye gelince, yer bitmiştir. İnsanlar evlerine yiyecek getiremiyor. Milletvekili 75 milyar maaş alıyor, bana 7 buçuk milyar maaş veriyorlar. Bize o maaşı versinler, maaşımızı onlara bağlasınlar.”
‘ARTIK DEĞİŞİM VE YENİ POLİTİKALARA İHTİYAÇ VAR’
Rize’nin en kıymetli sorunlarının çay fiyatlarının düşüklüğü ve işsizlik olduğunu söyleyen Çamlıhemşinli bir hanım Kemal Kılıçdaroğlu’nun tüm bu sorunları çözebileceğine inandığını ve oyunu CHP ve Kılıçdaroğlu’na vereceğini söylüyor. Bir diğer Rizeli kadın seçmen ise çayda uygulanan tüm politikaların gözden geçirilmesi gerektiğine dikkat çekerek, “Çaydaki sıkıntılar seçimleri etkileyecektir. Sadece çay değil, ülkedeki bütün sorunlar Rize’ye sıçramış durumda. Elbette seçimleri etkileyecektir. Artık değişime kesinlikle ihtiyaç var” diye değerlendiriyor.
CHP, ARDEŞENLİ LAZ ADAYLARIYLA MECLİS YOLUYLA
CHP’nin bir numaralı adayı siyasetçi ve mühendis Tahsin Ocaklı. UYGUN Parti kontenjanından ikinci aday olan Köksal Toptan, Meclis eski liderlerinden Köksal Toptan’a benzer bir isme sahipken, üçüncü sırada Muhammet Yıldız var.
Birincilik adayı Ocaklı, Rize’nin en büyük ilçesi Ardeşen’den bir Laz. Ocaklı, günlük hayatında Lazca da kullanan, şehirde çok sevilen bir isimdir. CHP ve Ocaklı, Rize’nin merkezinde CHP ve AK Parti seçmeninin yoğun olduğu Ardeşen, Pazar ve Fındıklı gibi ilçelere yönelerek Erdoğan’ın merkezdeki hakimiyetini yıkmayı amaçlıyor. Merkezdeki çalışmalarının yanı sıra bu ilçelerde de canla başla çalışan Ocaklı ve partisi, Rize’nin bu kez Meclis’e CHP’li bir milletvekili göndereceğini düşünüyor.
Tahsin OcaklıOCAKLI: RİZE GÜÇLÜ BİR ŞEHİR AMA KAZANAN BİZ OLACAĞIZ
1977 seçimlerinde Sami Kumbasar’ın CHP’nin Rize’den son milletvekili olduğunu hatırlatan CHP’nin milletvekili adayı Tahsin Ocaklı, Rize’nin belalı bir şehir olduğuna değinerek, “Rize seçmeni tercihlerini hemşerilik duygusuyla belirliyor. Eskiden Mesut Bey vardı, şimdi Tayyip Bey var. Onları sevdiler, tuttular. Bunu memnuniyetle karşılıyoruz. Ama bizim rekabetimiz onlarla değil, ilin sorunlarıyla. Rize’nin sorunları çok. Rize halkı 30 yılın en yüksek oyu vererek en büyük desteği hemşerisine vermiştir. Ama bu noktada sanki muhalefetteymiş gibi ‘şunu yapacağız, şunu yapacağız’ diyorlar. Rizeli buna inanmıyor” dedi. Birçok kesimin sorunlarının çözülmediğini belirten Ocaklı, “13. Cumhurbaşkanı’nı seçtiğimizde sorunları birlikte çözeceğiz ve kazanan biz olacağız” dedi.
‘ERDOĞAN VE AK PARTİ İLK KAZANDI AMA CİDDİ OY KAYBI OLDU’
Rize’de ekonomik krizin iyi hissedildiğini ve görünür olduğunu anlatan Gazeteci Gençağa Karafazlı, CHP’nin bu seçimde milletvekili seçeceği görüşünde. 1200 kişinin istihdam edileceği ÇAYKUR’a 40 bine yakın başvuru olduğu bilgisini veren Karafazlı, mevcut durumun seçim sonuçlarına yansıyabileceğini belirterek, “Özellikle CHP lehine oy tercihlerinin değişeceğini gözlemliyoruz. eğitim seviyesinin yüksek ve Laz nüfusun yoğun olduğu Fındıklı, Ardeşen ve Pazar’da. Ama İkizdere, Güneysu, Çayeli, Kalkandere gibi Erdoğan’ın güçlü olduğu yerlerde seçmen daha duygusal. Onlara dokunduğunuzda evet ekonomiden şikayet ediyorlar ama ‘kimi seçeceksiniz’ diye sorunca ‘Erdoğan’ diyebiliyorlar.”
Bu seçimlerde Erdoğan’ın Rize’de birinci olacağını belirten Karafazlı, “10 bine yakın yeni seçmen kitlesi var. Dolayısıyla önce Erdoğan gelir ama ‘Erdoğan’ diyenlerin sayısı azalır. Bu ekonomik sebeplerden dolayıdır. AK Parti birincilik taslağını sürdürse de önemli oranda oy kaybediyor” dedi.
Gençağa KarafazlıKARAFAZLI: CHP’NİN YÜZDE 99 MEPİ ÇIKARMASI SORUNU
Millet İttifakı’ndaki partilerin geçmişteki oy oranları dikkate alındığında CHP’nin milletvekili seçme şansının yüzde 99 olduğunu vurgulayan Karafazlı, “Bu sefer Rize’nin milletvekilleri 2’ye 1 olacak” dedi.
ÇERVATOĞLU: CHP, MEP’LERE AÇIKÇA YAKLAŞIYOR
Rize’nin Fındıklı İlçesi’nin CHP’li Belediye Başkanı Ercüment Çervatoğlu da CHP’nin Rize’den milletvekili almaya çok yaklaştığını belirterek, “Eskiden ‘Başbakan bizden, Cumhurbaşkanı bizden gelir’ sanılırdı. bizden geliyor’ Ama Rize’nin herhangi bir şehirden farkı yok. Rizeli yine kendi çocuğuna baktı. Şimdi objektif olarak baktığımız zaman net bir şekilde milletvekiliyiz” dedi.
Ercüment Cervatoğlu‘RİZE’DE ŞEYTANIN BACAĞINI KIRDIK’
“Rize’de şeytanın bacağını kırdık” diyen Çervatoğlu, Kılıçdaroğlu’nun Cumhurbaşkanlığı seçimleriyle ilgili bir akım yakaladığını ancak Rize’de hemşehrisi Erdoğan’a sahip çıkacağını belirterek, “Bizim Rize halkının bir gerçeği var. Rize, ‘Onlar kötü de olsa biz bizim evladımız’ diyor.
ÇERVATOĞLU: FİNDİKLİ VE RİZE CUMHURİYET ŞEHRİ
Bisiklet yolları, ücretsiz bisikletleri, festivalleri ve sanat etkinlikleriyle Rize’nin ve hatta Türkiye’nin diğer ilçelerinden farklı bir profil çizen Fındıklı’yı “Cumhuriyet devrimlerini yaşatan ve sahiplenen bir kent” olarak tanımlayan Çervatoğlu, şöyle konuştu: “Aslında Rize’nin tamamı bir cumhuriyet şehridir. 12 Eylül askeri faşist darbesiyle değişti. 14 Mayıs’tan sonra kendi kimliğine ve iklimine dönüştüreceğimizi düşünüyorum” dedi.
ÇAY ÜRETİCİSİ DE İŞÇİ DE SİKİLDİ
Denize kıyısı olan ve zengin bir orman dokusuna sahip olan Rize’de Ayder, Anzer, Handüzü ve Pokut gibi yaylalar ekoturizme kapılarını açmış olsa da bölge insanının geçim kaynağı olmamıştır.
Doğu Karadeniz’de 200 binden fazla üreticiyi ve ailelerini etkileyen Rize ekonomisi denilince ilk akla gelen çaydır. Bölge ekonomisi çay tarımına dayalıdır. Rizeliler “dünyada üzerine kar yağan tek çayın” yetiştirildiğini söyler ve bundan gurur duyarlar. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün (ÇAYKUR) Karadeniz’de 33’ü Rize’de olmak üzere 46 fabrikası bulunuyor. Ancak çayın alış fiyatlarından ÇAYKUR işçilerinin durumuna kadar çayla ilgili sorunlar uzun yıllardır gündemde.
AK PARTİ ÇAYKUR PERSONELİNİN MEVCUT ÇALIŞMA İLKELERİNİ GERÇEĞE GETİRİYOR
Çay ile ilgili hiç bitmeyen tartışma konularından biri de ÇAYKUR çalışanlarının mevsimlik personel durumudur. İşçiler 6 ay çalışıp 1 yıl anlaşıyorlar ve ekip bulamıyorlar. Muhalefet partileri ve sendikalar ÇAYKUR’un teminatsız işçi çalıştırma politikasını eleştirirken, AK Parti yöneticileri daha kısa sürede daha çok personel kazandırdığını söyledikleri bu tekniği savunuyor.
ÇAYKUR PERSONELİ: EKİP VARSA OY VAR, EKİP OLMAZSA OY YOK
Rizeli bir ÇAYKUR işçisi, “ÇAYKUR işçilerinin durumu seçime yansıdı. Arkadaşlarımızla ‘Kadro yoksa oy da yok’ diyoruz. AK Parti’nin bu durumdan dolayı oy kaybedeceğini söyleyen ÇAYKUR işçisi, “Bu seçimde 3 milletvekili alamayacaklar. 12 bin ÇAYKUR işçisi var ve Tayyip Erdoğan kadro sözü vermedi. AK Parti ve Rizeli Erdoğan çok büyük oy kaybedecek. Bir an önce ÇAYKUR işçisine bir şey yapsın” dedi.
CHP’NİN ÇAY KONUSUNDA SÖZ VE PROJELERİ
Millet İttifakı Başkan adayı Kılıçdaroğlu’nun ÇAYKUR çalışanlarına yaptığı konuşma kentte tepki buldu. CHP milletvekili adayı Ocaklı, çay üretiminin fabrika süreciyle birlikte 6 ay sürdüğünü belirterek, ÇAYKUR çalışanlarının işe alınıp 12 ay çalışabilmesi için farklı modellere ağırlık verdiklerini anlattı: “Üretici, işçi, özel sektör bir çözüm modeli. ve kamu yöneticilerinin katılması en doğrusudur. ÇAYKUR çalışanlarını 12 ay kadrolu yapabileceğimiz bir düzenleme üzerinde çalışıyoruz. Bu çeşitli şekillerde olabilir. O fabrikayı başka bir üretim modeliyle -su fabrikası olabilir, meyve suyu fabrikası olabilir- atıl kalmadan çalıştıracağız. Sonuç olarak çalışanların tüm özlük haklarına sahip olduğu bir model haline getireceğiz” dedi. Üreticinin rahat edeceği bir model ortaya çıkaracaklarını belirten Ocaklı, “Çay üreticisini özel sektöre mahkûm etmeyeceğiz. Yaş çayın düşük fiyattan alınmasını kanunen engelleyeceğiz. Fiyatta belirleyici olan ÇAYKUR olacaktır.
İKİZDERE’DE DANIŞMANLAR KURULU’NUN ‘İŞ BİTTİKTEN SONRA’ KARARI
Hükümetin HES ve taş ocağı gibi projeleri de Rize’nin tartışılan bir diğer gündemi. Bu projelerden en akılda kalıcı olanı Cengiz İnşaat’ın İkizdere’de hayata geçirdiği taş ocağı projesidir. Hatırlanmasının nedeni ise köylülerin taş ocağına karşı verdikleri mücadeledir. İkizdere’nin doğasına büyük zarar veren Cengiz İnşaat’a ait taş ocağı, bir yılı aşkın süredir köylülerin tüm çabalarına rağmen çalışmalarını sürdürüyor. Ocak çalışmalarının ikinci yılında Danıştay projeye dur dedi. Ancak bölge halkına göre “artık çok geçti”. Rize merkezde yaşayanlar için hayati bir gündem olmasa da İkizdere köylülerinin seçim tercihlerini etkileyecek bir gelişme olduğu kaydedildi.
